Lekturownik

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

organizacyjno-metodyczna

Praca z „Lekturownikiem” jako metoda wspierająca
uważne i krytyczne czytanie przez uczniów lektur szkolnych

Imię i nazwisko autora: Małgorzata Piasecka

Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Pigłowicach

Realizator programu: Małgorzata Piasecka

Przedmiot: język polski

Data wprowadzenia: wrzesień 2019

Data zakończenia: kwiecień 2021

Zakres innowacji:

Adresatami innowacji są uczniowie z klasy siódmej Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Pigłowicach. Czas realizacji innowacji obejmuje okres od 02.09.2019 r. do kwietnia 2021 r. (egzaminu ósmoklasisty) z możliwością kontynuacji metody w kolejnych latach w innych klasach.

Zajęcia z wykorzystaniem innowacyjnej metody odbywać się będą w ramach zajęć języka polskiego, na których omawiana będzie szkolna lektura, co najmniej jeden raz
w miesiącu.

Motywacja wprowadzenia innowacji:

Niniejsza innowacja ma zachęcać i motywować uczniów do uważnego, aktywnego
i krytycznego czytania utworów literackich.

Inspiracją do opracowania innowacji stały się przede wszystkim wymagania stawiane nauczycielom języka polskiego w nowej podstawie programowej:

Zadaniem nauczyciela języka polskiego na II etapie edukacyjnym jest przede wszystkim wychowywanie świadomego odbiorcy i uczestnika kultury, szczególnie dzieł literackich. (…) W swojej pracy powinien wykorzystywać metody (…) które wspomagają rozwój samodzielnego docierania do informacji i prezentowania efektów kształcenia przez uczniów.

Opis innowacji

1. Wstęp

Jak świat światem, uczniowie darzą niechęcią szkolne lektury. Kiedy utwór literacki zostaje „wciągnięty” na listę lektur, zyskuje piętno książki, którą trzeba przeczytać. Przymus sprawia, że gdzieś znika przyjemność, która powinna towarzyszyć obcowaniu z literaturą. Uczniowie muszą zapoznać się z tekstem w określonym czasie, zapamiętać najważniejsze szczegóły, wykazać się znajomością treści utworu na sprawdzianie. Często, przytłoczeni nawałem obowiązków, po książkę, którą trzeba przeczytać, sięgają pod koniec dnia, gdy ich percepcja jest już ograniczona, niewiele z niej rozumieją, ale udają, że czytają…

Dotychczasowa praktyka skłoniła mnie do przemyśleń na temat efektywności metod pracy z lekturą stosowanych do tej pory. Innowacja ma na celu wypracowanie u uczniów nawyku aktywnego czytania, by utwory, z którymi się stykają, były przez nich jak najpełniej zrozumiane.¹ Chciałabym ich nauczyć, w jaki sposób planować spotkanie z tekstem, by poświęcony na nie czas był jak najefektywniej wykorzystany.

II. Założenia ogólne

Innowacja skierowana jest do uczniów klasy siódmej szkoły podstawowej, którzy
w roku szkolnym 2019/2020 zaczynają naukę języka polskiego według nowej podstawy programowej. W związku z tym w ciągu dwóch lat zapoznają się z obowiązkowymi lekturami:

1. Charles Dickens, Opowieść wigilijna;

2. Aleksander Fredro, Zemsta;

3. Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII;

4. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;

5. Ignacy Krasicki, Żona modna;

6. Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość);

7. Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;

8. Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;

9. Juliusz Słowacki, Balladyna;

10. Stefan Żeromski, Syzyfowe prace;

11. Sławomir Mrożek, Artysta;

12. Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany reportaż).

13. Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera
    i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.

oraz czterema lekturami uzupełniającymi wybranymi przez nauczyciela.

Dokładna znajomość każdej z tych pozycji może być sprawdzona podczas egzaminu ósmoklasisty. Niektóre utwory należące do klasyki literatury, takie jak: „Dziady” czy „Pan Tadeusz” mogą być dla nastolatków trudne w odbiorze, a ich lektura – nużąca
i bezrefleksyjna, a przez to nieefektywna, zatem niezbędne jest wypracowanie takich metod pracy z tekstem, by uczniowie zrozumieli go jak najlepiej.

Pomoże im w tym „Lekturownik”, czyli dodatkowy zeszyt, w którym będą notowali odpowiedzi na pytania wspierające odbiór utworu, swoje spostrzeżenia podczas czytania,
a także informacje zgromadzone podczas omawiania tekstu na lekcji. Notatki będą sporządzane w różnych formach, z wykorzystaniem map myśli i sketchnotingu – myślenia wizualnego.

Na początku roku uczniowie zostaną zapoznani z założeniami nowej metody pracy. Otrzymają od nauczyciela karty², na których będą opisane poszczególne elementy Lekturownika i wyszczególnione pytania do pracy z lekturą. Omówione zostaną również kryteria oceny prac³. Wspólnie z nauczycielem ustalą terminy omawiania kolejnych lektur. Zamiast tradycyjnego testu ze znajomości treści, uczniowie zaprezentują swoje Lekturowniki na forum klasy oraz dokonają oceny koleżeńskiej projektów.

III. Cele innowacji

Cel główny:

• Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich.

Cele szczegółowe:

• Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania,

• Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia i formułowania opinii,

• Kształcenie nawyków porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania,

• Rozwijanie umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy.

IV. Metody i formy

Metody pracy:

• Praca z tekstem

• Sketchnoting – myślenie wizualne

• Pokaz – prezentacja lekturownika

Formy pracy:

• indywidualna

• grupowa

V. Przewidywane osiągnięcia (korzyści z wdrożenia innowacji)

Po dwóch latach tworzenia i korzystania z Lekturownika uczeń:

– będzie znał treść lektur obowiązkowych dla II etapu nauczania,

– będzie czytał teksty ze zrozumieniem,

– będzie zadawał pytania do nowo poznanego tekstu,

– będzie wynotowywał z lektury istotne cytaty,

– będzie potrafił uzasadnić, dlaczego książka mu się podobała/nie podobała,

– będzie pogłębiał wiedzę o autorach tekstów i epokach literackich,

– będzie prezentował efekty swojej pracy na forum klasy,

– będzie tworzył notatki z wykorzystaniem metody myślenia wizualnego,

– rozwinie kreatywność, umiejętność uczenia się oraz umiejętność wyznaczania celów, planowania działań i dążenia do ich realizacji.

VI. Ewaluacja

Celem ewaluacji będzie zdiagnozowanie sukcesów i niepowodzeń metody oraz poinformowanie rady pedagogicznej i zainteresowanych rodziców o jej wynikach. Badanie efektywności założonych celów innowacji odbędzie się poprzez:

– obserwację uczestników programu,

– wywiad z rodzicami,

– ankiety dla uczestników programu,

– ocenę koleżeńską,

– analizę wyników egzaminu ósmoklasisty.

VIII. Spodziewane efekty

Wśród zakładanych efektów stosowanej metody jest poprawa rozumienia czytanych tekstów literackich przez uczniów, rozwój kreatywności siódmoklasistów, nabycie umiejętności selekcji informacji a także samodzielnego tworzenia pełnych i atrakcyjnych notatek z lektury oraz prezentowania ich na forum klasy.

IX. Podsumowanie

Dzięki innowacyjnej metodzie pracy z lekturą kształtowane będą kompetencje kluczowe: porozumiewania się w języku ojczystym, umiejętność uczenia się oraz inicjatywność i przedsiębiorczość. Uczniowie, obdarzeni zaufaniem przez nauczyciela, który zachęci ich do samodzielnej interpretacji lektury przed jej omówieniem, poczują odpowiedzialność za proces uczenia się. Na lekcjach języka polskiego pojawi się więcej przestrzeni na dzielenie się refleksjami czytelniczymi i dyskusje o literaturze. Siódmoklasiści samodzielnie będą planować proces czytania lektury i opracowywać swoje notatki. Swoboda w wyborze ich formy wzbudzi kreatywność i zachęci do szukania najbardziej efektywnej metody uczenia się. Prezentacja Lekturownika będzie okazją do wystąpień publicznych
i wyrażania własnych opinii na temat prac kolegów z klasy. Uczniowie wzmocnią poczucie własnej wartości i zyskają pewność, że dobrze przygotowali się do pierwszego w ich życiu poważnego egzaminu.